Zatürre nedir ve belirtileri nelerdir? Zatürre tedavisi nasıldır ve aşısı var mı? Zatürre bulaşıcı mı ve başlangıcı nasıldır? İşte zatürre hakkında bilinmesi gerekenler…
Zatürre ya da pnömoni bir ya da her iki akciğerde bakteri, virüs ya da mantar sebebiyle oluşan bir tür enfeksiyondur. Zatürre akciğerlerdeki alveol adı verilen hava keselerinde iltihaplanmaya yol açar. Sıvı ya da iltihapla dolan hava keseleri nefes almayı zorlaştırır.
Zatürre belirtileri nelerdir?
Zatürre belirtileri genellikle 24 ila 48 saat içerisinde ortaya çıkar. Bazı durumlarda belirtilerin ortaya çıkma süresi daha yavaştır. Zatürre belirtileri genel olarak şunlardır:
- Öksürük: Kuru öksürük ya da yoğun kıvamlı sarı, yeşil, kahverengi ya da kanlı mukus çıkararak öksürme
- Nefes almada zorluk: Nefes alma sıklığının çok olması, nefes alamama hissi
- Kalp atışlarının hızlanması
- Ateş
- Halsizlik
- Terleme ve titreme
- Tat alma kaybı
- Sırt ağrısı: Nefes alırken ya da öksürürken ağrı şiddetlenebilir
Daha nadir görülen zatürre belirtileri ise şunlardır:
- Balgamla karışık kan tükürme
- Baş ağrısı
- Bitkinlik
- Hırıltılı nefes alma
- Eklem ve kas ağrısı
- Özellikle ileri yaşlarda olan kişilerde baş dönmesi ve hareketlerde zorlanma
Zatürre neden olur?
Zatürre genellikle Streptocossus pneumoniae adı verilen bakteri sebebiyle oluşan pnömokoksit rahatsızlığın bir sonucudur. Haemophilus influenzae ve Staphylococcus aureus bakterileri, virüsler ve bazı durumlarda mantarlar da zatürre hastalığına sebep olabilir.
Bakteriyel zatürre (pnömoni) dışında diğer zatürre hastalıkları şunlardır:
- Viral pnömoni: Genellikle solunum sinsisyal virüsü RSV sebebiyle oluşur. Bazı durumlarda özellikle genç çocuklarda Influenza A ve Influenza B tipi virüsler viral pnömoniye sebep olur.
- Aspirasyon pnömonisi: Nefes borusuna bir şeyin kaçması durumunda meydana gelir. Fıstık, sigara gibi zararlı maddeler.
- Fungal pnömoni: Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde görülür.
- Hastane kökenli pnömoni: Hastanede başka bir hastalık için tedavi görürken gelişen zatürre türüdür. Özellikle yoğun bakımda ve solunum cihazına bağlı kişiler risk grubundadır.
Influenza belirtileri nelerdir?
Zatürre risk grupları nedir?
Zatürre için risk grupları aşağıda belirtildiği gibidir:
- Bebekler ve çocuklar
- Yaşlılar
- Sigara kullanan kişiler
- Astım, kistik fibrozis, kalp, böbrek ve akciğer rahatsızlığı olan kişiler
- Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler: Grip, HIV ya da AIDS hastaları, kemoterapi tedavisi görenler ya da organ nakli sonrasında ilaç tedavisi alan kişiler
Zatürre nasıl teşhis edilir?
Zatürre teşhisi hastalığın belirtileri ve bazı durumlarda birtakım testler incelenerek teşhis edilir. Zatürre soğuk algınlığı, bronşit ve astım gibi rahatsızlıklarla benzer belirtiler ortaya çıkardığı için teşhis edilmesi bazı durumlarda kolay olmayabilir.
Zatürre hastalığını teşhis etmek için doktorunuz aşağıdaki soruları sorabilir:
- Nefes almada zorluk ya da nefes alma sıklığında artış var mı?
- Ne kadar süredir öksürük sorununuz var? Öksürürken balgam çıkarıyor musunuz?
- Nefes alırken sırt ağrınız şiddetleniyor mu?
Yukarıdaki soruların dışında doktor ateşinizi ölçebilir ve sırtınızı ve göğsünüzü dinleyebilir. Sıvı ile dolu akciğerler sağlıklı akciğere oranla farklı sesler çıkarır. Zatürre belirtileriniz hafifse röntgene ya da testlere gerek duyulmayabilir.
Zatürre belirtileri şiddetli olan kişilerin röntgen, balgam ve kan testleri kontrol edilir.
Zatürre tedavisi nedir ve nasıl yapılır?
Zatürre belirtileri hafif olan kişiler evde tedavi ile iyileşir. Bu kişilerin:
- İyi dinlenmesi ve uyuması
- İlaç tedavisini takip etmesi
- Bol sıvı tüketmesi gerekmektedir.
Zatürre dışında başka rahatsızlığı olmayan ve hafif belirtileri olan kişiler yukarıda belirtilen adımları izlerse kısa sürede iyileşir fakat öksürük sorunu birkaç daha sürebilir.
Zatürre hastası olan kişilerin başkaları ile temasta olması genellikle sıkıntılı bir durum değildir. Fakat bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerle yakın temastan kaçınmak gerekir. Risk grupları için zatürre hastalığı yatarak tedavi gerektirebilir. Zatürre bazı durumlarda ölümcül olabilir.
Zatürre bulaşıcı mı?
Zatürre hastalığına sebep olan mikroplar bulaşıcıdır. Bu mikroplar insandan insana geçebilir. Hem viral hem de bakteriyel pnömoni, aksırık ve öksürük sebebiyle havaya karışan damlacıkların teneffüsü ile başka kişilere bulaşabilir. Zatürre ayrıca hastalığa sebep olan bakteri ve virüslerin bulaştığı yüzeylere temasla da insana geçebilir.
Fungal pnömoni doğa teması ile bulaşabilir. Fakat insandan insana bulaşmaz.
Zatürre aşısı var mı?
Zatürre hastalığı için bulunur fakat aşı her zatürre hastalığına karşı kesin korunma yöntemi değildir. Zatürre aşısı olan kişiler de hastalığa yakalanabilir ama genellikle aşı hastalığa yakalanma olasılığını azaltır. Zatürre aşısı olan kişiler hastalığı hafif belirtilerle geçirir.
Kimler zatürre aşısı yaptırmalıdır?
Aşağıda belirtilen gruplar için zatürre aşısı tavsiye edilir:
- 65 yaş üstü bireyler
- Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler
- Sigara kullananlar
- Alkol tüketenler
- Ameliyat olmuş ya da ciddi bir hastalık atlatmış kişiler
