Son zamanların en popüler beslenme tiplerinden biri de glutensiz beslenmedir. Genel olarak gluten hakkında bilinen makarna, pasta ve ekmek gibi unlu gıdalarda bulunan ve vücuda pek yararı olmayan bir madde olduğu yönündedir. Peki, gluten neden zararlıdır ya da daha doğru bir tabirle glutenin zararları nelerdir? Glutensiz beslenmenin faydaları nelerdir? Gluten nedir fayda ve zararları nelerdir bu yazıda bulabilirsiniz.
Gluten nedir?
Ekmeğin mayalanmasını, kabarmasını ve güçlü olmasını sağlayan proteine gluten denir. Elastik bir yapısı olan protein topluluğu demek gluteni tanımlamak için uygundur. Proteinlerin birbirlerine bağlanması durumunda esnek bir yapısı olur. Gluten proteinleri de su ile karışıp birbirlerine bağlandıkları zaman oldukça sıkı ve esnek bir yapıya sahip olurlar.
Buğday ekmeleri içerisinde piştikten sonra ya da pişmeden önce görülebilen örümcek ağı görünümündeki kabarcıklar gluten proteinlerinin birbirini tutması ile ortaya çıkar. Gluten sayesinde ekmekler yumuşak, kabarık ve kolay çiğnenebilir bir hale gelir. Glutensiz beslenme konusunun bu denli öne çıkmasının en önemli nedeni, eskiden kullanılan un yerine şimdilerde daha kalitesiz un kullanılması ve bu unla yapılan ekmeklerin ancak gluten ile yenilebilir hale gelmesidir. Siyez unu ve benzeri unlarla yapılan ekmeklerde gluten bulunmaz. Bu ekmekler daha sert ve az kabarmış olsa da aslında daha çok tok tutan, kan şekerini azaltan ve tüketilmesi daha sağlıklı ekmeklerdir.
Gluten yerine neler tüketilebilir?
Gluten, çölyak hastaları ve gluten toleransı olan kişilerde ciddi bağırsak rahatsızlıklarına neden olabilir. Ayrıca bir çok bilimsel çalışma da huzursuz bağırsak sendromu hastalığının glutenli gıdalar tarafından olumsuz yönden etkilendiğini göstermiştir. Gluten tüketimi ardından kendini hasta hisseden, bağırsaklarında rahatsızlık oluşan kişiler gluten yerine farklı ürünler tüketebilirler.
Buğday ve buğday ürünlerinden uzak durmak, makarna pasta dahil tüm unlu ürünlerden uzak durmak glutensiz beslenmenin ön şartıdır. Peki bunlar yerine neler tüketilebilir? Pirinç ürünleri, soya ve patates ürünleri, tüm bakliyat ürünleri, sebze, et ve tavuk ürünleri glutensiz beslenmenin önemli noktaları olabilir.
Glutenin zararları nelerdir?
Gluten herkes için etkil yan etkiler göstermez, sadece gluten hassasiyeti olan, glutene alerjisi olan, huzursuz bağırsak sendromu olan ya da hazımsızlık gibi sorunları olan kişiler için yan etkiler gösterir. Bu da glutenin zararları herkes için aynıdır ya da gluten herkes için zararlıdır düşüncesinin yanlış olduğunu gösterir.
Gluten hassasiyeti ya da gluten alerjisi olan kişilerde gluten bağışıklık sisteminin tepki vermesine neden olabilir. Bu tepki zaman içerisinde hazımsızlık, aşırı şişlik hatta bağırsaklarda iltihap ve yaraya kadar ilerleyebilir. Istemsiz kilo kaybı, sürekli ishal, yorgunluk, şişkinlik, yetersiz beslenme ve bağırsak hasarı uzun vadede ortaya çıkabilecek glutenin zararlarındandır.
Glutensiz beslenmenin yararları, kimler glutensiz beslenmelidir?
Glutenin genel olarak hazımsızlık, şişkinlik ve düzensiz bağırsak hareketlerine neden olduğu düşünülse de gluten herkeste aynı etkiyi yapmaz. Bu da onu tamamen sağlıksız bir ürün kategorisine sokmaz. Ancak eğer bağırsaklarınızda hassasiyet, unlu ya da çavdarlı vs ürün tükettikten sonra ishal, kabızlık gibi ani değişimler hissediyorsanız hiç zaman kaybetmeden glutensiz diyete başlayabilirsiniz. Glutensiz beslenmenin yararları, bağırsak hareketlerinin düzenlenmesidir.
Çölyak hastaları, huzursuz bağırsak sendromu olan kişiler, hazımsız sorunu olan, gluten toleransı olan kişiler glutensiz beslenmelidir.
Glutensiz beslenmenin zararları nelerdir?
Bazı dönemlerde popüler olan beslenme türleri herkes için uygun ya da sağlıklı olmayabilir. Glutensiz beslenme son zamanlarda sağlıklı beslenme ya da zayıflatıcı beslenme türü olarak görülmeye başlandı. Ancak glutensiz beslenme herkes için sağlıklı değildir. Karbonhidrat ürün grubunun tamamından uzak durmayı öngören bu beslenme türü, aynı zamanda vücudun bir çok besin maddesinden gerekli vitamin ve mineralleri de almasını engellemektedir.
Glutensiz beslenmeye karar vermeden önce bu beslenme türünün etkilerinden, eksiklerinden emin olmak gerekir. Aksi taktirde beslenme tek yönlüve yetersiz olabilir.
Gluten diyeti ve glutensiz beslenme zayıflatır mı?
Glutensiz beslenme zayıflamaya yardımcı olur ancak direk olarak gluten tüketilmediği için değil kilo alımını etkileyen ürünlerin tüketimi bırakıldığı için zayıflamaya yardımcı olur. En çok kilo yapan karbonhidrat grubu besin ögelerinden uzak durulması demek vücudun daha az enerji alması demektir. Bunun sonucu olarak da tabiki kilo kaybı ortaya çıkar.
Gluten sadece unlu ürünlerde değil çavdar, salata sosları, işlenmiş gıdalar,tüm paketli ürünlerde de bulunur. Bu ürünlerin beslenme listesinden çıkarılması kilo vermeye yardımcı olduğu gibi çok sağlıklı yaşamın da öncüsü sayılır.
Diyet listesinden doktora danışmadan herhangi bir ürün grubunu tamamen çıkarmak doğru bir hareket olmaz, çünkü tüm besin gruplarının vücudun ihtiyacı olan bir çok vitamin ve mineralleri vardır. Ancak bazı gıda maddelerinin size iyi gelmediğini ve sizi rahatsız ettiğini düşünüyorsanız hiç zaman kaybetmeden doktora başvurmalısınız. Ayrıca herhangi bir gıda toleransınız olup olmadığını da hastenede yapılan test ve tahlillerle de anlayabilirsiniz.
