Bağışıklık sistemi nedir? Bağışıklık sistemi nasıl güçlenir? Bağışıklık sistemini güçlendiren besinler nelerdir? İşte bağışıklık sistemi hakkında bilinmesi gerekenler…
Bağışıklık sistemi enfeksiyonlara karşı mücadele veren ve vücudu koruyan özel organlar, hücreler ve kimyasallardan oluşan yapıdır. Bağışıklık sisteminin temel bileşenleri beyaz kan hücreleri, antikor, kompleman sistem, lenf sistemi, dalak, boyun altı bezi ve kemik iliğidir. Bu yapıların tümü vücudu enfeksiyonlara karşı koruyan bağışık sistemi parçalarıdır.
Bağışıklık sistemi nasıl çalışır?
Bağışıklık sistemi ortadan kaldırdığı tüm mikropların kaydını beyaz kan hücresi formunda tutar. Böylece aynı mikrop vücuda tekrar girdiğinde bağışıklık sistemi tarafından kolayca tespit edilir ve yok edilir.
Grip, soğuk algınlığı gibi her yıl birkaç defa görülen hastalıklara sebep olan virüsler zaman içinde mutasyona uğrar. Bu sebeple bu hastalıklara karşı üretilen beyaz kan hücreleri bir sonraki aynı hastalığa karşı etkin olmaz ve bağışıklık sistemi mutasyona uğrayan virüs için yeni beyaz kan hücresi üretmek durumunda kalır.
Bağışıklık sistemi parçaları nedir?
Bağışıklık sistemini oluşturan parçalar şu şekildedir:
- Beyaz kan hücreleri
- Antikor
- Kompleman sistem
- Lenf sistemi
- Dalak
- Boyun altı bezi
- Kemik iliği
Beyaz kan hücreleri
Beyaz kan hücreleri bağışıklık sisteminin en önemli bileşenidir. Kemik iliğinde üretilen beyaz kan hücreleri lenf bezi sisteminin parçasıdır.
Beyaz kan hücreleri vücut içerisinde kan ve doku aracılığı ile hareket eder; bakteri, mikrop, virüs, parazit ve mantar gibi istilacıları arar ve bulduğunda bağışıklık saldırısı başlatır.
Antikor
Antikor mikrop ve mikrop tarafından üretilen toksinlere karşı vücudu korur. Mikrop üzerindeki antijen adı verilen maddeleri ya da ürettiği kimyasalları tanımlar ve bunları yok etmek için istilacı olarak işaretler. Saldırı sırasında hücreler, proteinler ve bazı kimyasallar da görev yapar.
Kompleman sistem
Kompleman sistem, antikor tarafından yapılan işi tamamlama görevini üstlenen protein yapısıdır.
Lenf sistemi
Lenf sistemi vücut boyunca uzanan hassas kanallar ağıdır. Lenf sisteminin başlıca görevleri şunlardır:
- Vücuttaki sıvı seviyesini yönetmek
- Bakterilere karşı reaksiyon göstermek
- Kanser hücreleri ile baş etmek
- Hastalık ya da bozukluğa sebep olabilecek hücre ürünleri ile baş etmek
- Bağırsaktaki gıda kaynaklı yağların bazılarını emmek
Lenf sistemini oluşturan ögeler şunlardır:
- Lenf bezi
- Lenf damarı
- Beyaz kan hücreleri
Dalak
Dalak mikropları yok eden ve eski ya da hasarlı kırmızı kan hücrelerini onaran kan filtreleme organıdır. Dalak ayrıca antikor ve akyuvar gibi hastalıkla mücadele eden bileşenleri üreten organdır.
Kemik iliği
Kemik iliği kemiklerde bulunan gözenekli dokudur. Oksijeni taşıyan kırmızı kan hücrelerini, enfeksiyonla mücadele eden beyaz kan hücreleri ve kan pıhtılaşmasına yardımcı olan pıhtı hücrelerini üretir.
Boyun altı bezi
Boyun altı bezi kan içeriğini filtreler ve kontrol eder. T-lenfosit beyaz kan hücrelerini üretir.
Vücudu mikroplara karşı koruyan diğer organlar
Bağışıklık sisteminin yanı sıra vücudun mikroplara karşı mücadele verdiği diğer organlar şunlardır:
- Cilt
- Akciğer
- Sindirim sistemi
- Diğer savunma araçları (Cilt yağı, tükürük, göz yaşı vb)
Bağışıklık sistemi ile ilişkili genel bozukluk ve rahatsızlıklar nedir?
Bağışıklık sisteminin normalin çok üstünde ya da altında çalışması bazı sorunları da beraberinde getirir. Bağışıklık sisteminin normalin çok üzerinde çalışması şu sorunlara yol açabilir:
- Alerjik rahatsızlıklar: Bağışıklık sistemi alerjenlere karşı güçlü tepki verdiği durumlarda oluşur. Alerjik rahatsızlıklar oldukça yaygındır.
- Otoimmün hastalıklar: Bağışıklık sistemi vücudun normal bileşenlerine karşı tepki verir.
Bağışıklık sisteminin normalin altında çalışması:
- Kalıtsal hastalıklara sebep olabilir
- Kemoterapi ve kortikosteroid gibi tedavi sebebiyle bağışıklık sistemi zayıflayabilir
- HIV/AIDS ya da belli başlı kanser hastalıkları sebebiyle bağışıklık sistemi zayıflayabilir.
Bağışıklık sistemi düzgün çalışmayan ve zayıf olan kişiler hastalanmaya daha yatkındır. Bazı durumlarda ölümcül sonuçlar doğurabilir. Organ nakli yapılan kişilerin bağışıklık sistemini baskılayan tedavi görmesi gerekmektedir. Bağışıklık sistemi nakledilen organa saldırır.
Bağışıklık sistemi nasıl güçlenir?
Bağışıklık sistemini güçlendirmenin bir numaralı formülü sağlıklı bir yaşam tarzıdır. Genel sağlık kurallarına uymak güçlü bağışıklık sisteminin anahtarıdır. Bağışıklık sistemini ve organları çevresel etkilerden korumak şarttır. Güçlü bir bağışıklık sistemi için şu adımlar izlenmelidir:
- Sigara kullanmayın
- Bol bol meyve ve sebze tüketin
- Düzenli olarak spor yapın
- Sağlıklı bir kiloda kalmaya özen gösterin
- Alkol tüketmeyin
- Düzenli uyku alışkanlığı kazanın
- Ellerinizi yıkayın ve et ürünlerini iyi pişirin. Bu gibi adımlar enfeksiyon riskini azaltır
- Stresi hayatınızdan uzak tutun.
Bağışıklık sistemine iyi gelen ve bağışıklık sistemini güçlendiren besinler nelerdir?
Bağışıklık sistemine iyi gelen ve bağışıklık sistemini güçlendiren besinler şunlardır:
- Az yağlı ve bitkisel ağırlıklı gıdalarla beslenmek
- C ve E vitamini açısından zengin gıdaları tüketmek (Kırmızı biber, turunçgiller, çilek, brokoli, mango, fındık, fıstık, ceviz, ıspanak)
- Beta karoten açısından zengin gıdalar tüketmek (Tatlı patates, havuç, yeşil yapraklı sebzeler)
- D vitamini (Temel kaynağı Güneş ışığıdır. Bitkisel sütlerde de bulunur)
- Çinko (Fındık, fıstık, ceviz, kabak çekirdeği, susam, fasulye, mercimek)
